Biegen oder brechen

Mark Bruin en Wessel Reinders van atelier PRO brachten vorige week een bezoek aan de meubelfabriek van Thonet in het Duitsland. De ooit revolutionaire productieprocessen van de daar gemaakte meubelklassiekers in gebogen beuken en staal maakten op hen een diepe indruk.

Beroemd
Rond 1830 experimenteerde meubelmaker Michael Thonet met meubels van gebogen hout. De rationalisatie en seriematige productie die dit veroorzaakte leidden tot een lage verkoopprijs van de meubels en werden daarmee bereikbaar voor de krappe portemonnee. Op de rand van de industriële revolutie zou dit leiden tot waarschijnlijk ’s werelds meest verkochte meubel aller tijden: de bistrostoel nr.14. Met het Modernisme van de jaren ’20 en ’30 van de vorige eeuw volgden ook de beroemde buisframestoelen van de architecten Mart Stam, Ludwig Mies von der Rohe en Marcel Breuer.

Brede schouders
Bij ontwerpers is dit lesje meubelgeschiedenis een onuitwisbaar deel op de harde schijf. Lang hoefden we daarom niet na te denken toen we van Heering Office en Thonet de kans kregen de beroemde buigprocessen met eigen ogen te zien. Met een erg gezellige groep collega’s van diverse ontwerpbureaus reisden we af naar het pittoreske en winterse Frankenberg am Eder.  Op de heenreis fantaseerden we in onze busreismeiligheid wat we te zien zouden krijgen: hoe de hele dag een rij Arnold Schwarzeneggers in vloeiende bewegingen dampende beuken roedes over hun brede schouders tot stoelen zouden buigen. Aan de vooravond van het fabrieksbezoek kregen we echter al door de uiterst vriendelijke gastheer Philipp Thonet -directeur van de vijfde generatie- uitgelegd dat het werkelijke proces wel degelijk anders en zorgvuldiger gaat dan dat.

Liefde
De volgende dag werd dit bevestigd. De revolutionaire seriefabricage van weleer komt tegen het licht van de huidige arbeidskosten nog best ambachtelijk over, ook na latere automatisering van een deel daarvan. De liefde en toewijding door zowel directie als medewerkers voor het ‘maken’ is een ware verademing.

Mark Bruin mocht zelf meehelpen met het buigen van het karakteristieke rugdeel van de ‘14’. Zeker voor hem een hoogtepunt, nu hij als architect sinds kort de vakopleiding tot meubelmaker volgt. Zijn arbeid werd netjes -in natura- uitbetaald. Hij mocht een exemplaar van dit framedeel meenemen.

Ons respect voor ’s werelds oudste meubelmerk is na ons bezoek alleen maar groter geworden. Thonet is nog altijd springlevend en levert naast hun klassiekers ook mooie nieuwe ontwerpen, die passen in hun traditie. Atelier PRO heeft daarvan diverse modellen toegepast in recente projecten, zoals bij de renovatie en inrichting van het monumentale Academiegebouw van de Universiteit Leiden.