Fandenivoldsk!

Lieve mensen, waar ben ik aan begonnen? En dan heb ik het over de Nieuwjaarsspeech. Ik lees graag de rubriek 'De kantoorjungle' waarin Japke-d. Bouma afrekent met 'jeukwoorden' op het kantoor. Ze wenst jullie veel sterkte. Voor wie thuis zit te steengrillen met de doodvervelende schoonvader, blijf vooral goed drinken. En wie naar kantoor gaat, vergeet je anti-jeukpoeder niet. Want als er ergens jeuk kan ontstaan is het tijdens de Nieuwjaarsspeech van de baas. Sterkte dus.

Wat mag ik niet; zaniken over een bewogen jaar, en inderdaad, heb je ooit een onbewogen jaar meegemaakt? Of onzekere tijden, wat een flauwekul, ooit een zekere toekomst meegemaakt. Ja, eeuwen terug ging bijna iedereen gegarandeerd op korte termijn dood. Dat waren nog eens zekere tijden. Vergeet het dus maar. Zinloze bespiegelingen allemaal. Die zal ik jullie besparen. 

Terugkijken? Ook niet doen! Ik zag ooit een film, The Gumball Rally 1976, over een race in Amerika waarin een Italiaan aan zijn bijrijder uitlegt hoe Italianen rijden:" And now my friend, the first rule in Italian driving. What's behind me is not important" en dan rukt hij de achteruitkijkspiegel los en gooit die achteloos naar achteren. Ik ga dus ook niet terugkijken!

Video: Fragment uit The Gumball Rally (1976)



Dan heb ik nog een probleem. Het wordt dit jaar dus echt helemaal niets met de opening; tijdens de kerstspeech is het onderwerp al bepaald. Gelukkig ben ik het daar helemaal mee eens: 

“Fandenivoldsk”

Een Deens woord dat iets strijdlustigs uitstraalt maar zich nog niet gemakkelijk laat vertalen. Volgens de Denen onder ons te vertalen met; Minder crisis. Schuchter. Ervoor gaan bijna tegen beter weten in. Meer lef. Meer droom. Meer poëzie. Meer onderzoek. Meer ontdekken en meer onze vleugels uitstrekken. Toch heel bijzonder wat er allemaal in een woord kan zitten. Ik hoop niet dat ik het woord te kort doe maar voor mij is het in één woord: Onbevangenheid!

En als ik nu iets een mooie eigenschap van mensen vind dan is het wel onbevangenheid. Elke keer weer met een frisse blik kunnen kijken en elke keer durven overwegen of de aanpak van de vorige keer ook nu wel logisch is.

Ben ik nu wel heel erg onbevangen als ik Bas Haring weer eens van stal haal om iets over onbevangenheid te vertellen? Ik was te benieuwd wat hij hierover te vertellen had. Hij vertelt in het volgende fragment over Johan Cruijff als vrijdenker. Cruijff heeft als eerste bedacht dat de beste en niet de slechtste speler moet ingooien. De beste staat dan immers direct daarna vrij! Verbluffende eenvoud. Cruijff heeft nog een keer iets bijzonders gedaan. Hij is, zover na te gaan, de enige trainer die ooit een speler gewisseld heeft zonder er één voor in de plaats te laten komen. Hij had daar dan wel een hele goeie reden voor; het was Marco van Basten in zijn afscheidswedstrijd en die was, volgens Cruijff, onvervangbaar.  

Video: Bas Haring voor de Lions club in Deventer



Mensen die vrij denken, dat zijn dus bijzondere mensen. Het zijn mensen die los van anderen durven te denken en dat is hartstikke moeilijk. Je wordt namelijk zeer snel beïnvloed. Er is zelfs een wetenschappelijke term voor "groupthink". Groupthink is een proces waarbij de groep als geheel een beslissing neemt die door geen enkel lid van de groep ondersteund wordt maar die de groep als geheel toch neemt! Een van de meest desastreuze voorbeelden hiervan is de lancering van space shuttle Challenger. De lancering, die dan al een paar keer uitgesteld was, werd beoordeeld door een aantal teams. Eigenlijk hadden alle teams hun twijfel maar de druk was hoog. Zo hoog, dat toen de beslissing moest vallen, de teams niet expliciet akkoord gingen en geen tegengas meer gaven en zo impliciet hun goedkeuring gaven.

Video: Groupthink

 

In het Ontwerp Overleg bij ons op het bureau hebben wij hier ook een voorbeeld van gezien. Bijgaand filmfragment gaat over een groep, die bij wijze van experiment, een individu op het verkeerde been zet. Het experiment laat zien hoe makkelijk mensen elkaar beïnvloeden. Kijk naar de onbevangenheid die de proefpersoon in het eerste geval nog heeft, en hoe die omslaat in een aarzeling en vervolgens in conformiteit.


Video: Mind manipulation


Dus vandaar onze diepe wens. Wees onbevangen. Durf te vragen, durf wat wij vorige keer niet hebben gedurfd. Laat je niet van de wijs brengen door ons of door je collega's, breng ons van de wijs en ik denk dat wij dan ineens onszelf ontketenen. Wij grijpen dan niet het moment maar wij worden gegrepen door het moment of het momentum dat dan ontstaat. En niet door achteruit te kijken of door vooruit te kijken maar door onbevangen naar elkaar te kijken en kijk wat er dan gebeurt in het slot van de film Boyhood. Seize the moment, of is het omgekeerd? The moment seizes us!


Video: fragment uit Boyhood

Wij wensen iedereen een onbevangen 2016 vol met “Fandenivoldsk!”.

Ernstjan Cornelis