Herman Hertzberger, inspirator

Een zestal studenten van de Tokyo University of Science bezochten tijdens een 3 weekse studiereis, met als thema primair onderwijs, een vijftal scholen van atelier PRO en kwamen ook op ons bureau een kijkje nemen.

Achtergrondidee van dit onderzoek is dat het Japans onderwijs per 2020 verandert.
Kreten als ' actief leren', ' individueel leren' & ICT zijn hierbij de toverwoorden. Echter, docenten noch gebouwen zijn klaar voor deze verandering. Vandaar dat deze studenten een jaar lang met 1 professor scholen aan het bestuderen zijn hoe het onder andere er bij ons aan toe gaat. En, Herman Hertzberger is hierbij de grote inspirator!

Als architect van de Montessorischool Valkenbos begeleidde ik hen bij het bezoek aan de school. Ze keken ze hun ogen uit en stelden een boel vragen. Het werken op de gangen, de transparantie naar de gangen, de doorzichten, het speelgoed, allemaal keken ze met verbazing hoe het er hier aan toe gaat. Nieuwsgierige vragen rezen: "Is de ontworpen vensternis waar troep in staat zo bedoeld?", "De ramen tussen de lokalen die vaker dicht geplakt zijn, was dat jullie bedoeling?" en "Waarom zijn de garderobemeubels in de muur opgenomen?"

Op een gegeven moment ga ik vragen terugstellen.
Als ze aangeven dat ze in feite alleen in hun klas werken, vraag ik waar ze lunchen. Dat blijkt in het klaslokaal te zijn en het eten wordt rondgebracht. Nee geen sushi, noch rijst. Vaker brood. En hebben jullie geen 'handvaardigheidslokaal' ? Oh ja, natuurlijk wel, en ook een science lokaal en een kooklokaal waar ze traditioneel leren koken. Deze lokalen liggen in een vleugel parallel aan de klaslokalen, verbonden door een gang, rondom een patio. Sport en spel vinden buiten plaats maar aan de andere zijde van de verbindingsgang. Het blijkt dat ze op verschillende scholen hebben gezeten, maar wel deze compositie herkennen. Blijkbaar hebben we met een typologie Japanse basisschool te maken.

Op vrijdag komen ze langs op bureau. Het 'huiswerk' dat ik ze gaf, een beeldverslag met hun bevindingen en eventuele vragen, ziet er goed uit. Tijdens de rondleiding, blijven we een poos bij de vijver in de tuin van onze buurman, architect Hans van Beek. In de vijver zijn Japanse symbolische kenmerken en dat zien ze natuurlijk meteen. Ze rennen als jonge honden over de bruggetjes. De patio, de schuine glaslijn in het voormalige schilderatelier, de daklichten rondom de boombak. Licht is een thema dat hun bovenmaatse interesse heeft. Revit, het programma waar wij veelal mee tekenen, kennen ze, en ik begrijp dat zij met Autocad, Vectorworks en Rhino werken. Bij het afscheid blijven ze een poos rondom de maquette van ons pand staan. Hoe zit het eigenlijk met maquettes vragen ze zich af, die hebben ze niet veel gezien tijdens de rondleiding. Terwijl zij op school in eerste instantie ouderejaars helpen om het maquette maken te leren, blijft dit een belangrijk ontwerpmiddel. Tsja, dat is natuurlijk ook gaaf als je op Bouwkunde loopt in Delft, gangen vol met maquettes en de maquettehal als centrum van de faculteit. Waarom maken wij nauwelijks nog maquettes?

Pascale Leistra, senior architect